تیرچه استاندارد چه کاربردی دارد؟
مرسوم ترین نوع سیستم سقف در ساختمان های با ارتفاع میان مرتبه سیستم سقف تیرچه بلوک یا سقف تیرچه می باشد که در بسیاری از پروژه های ساختمانی کوچک و متوسط مورد استفاده قرار می گیرد. امروزه از بلوک یا پرکننده (پلی استایرن) یا همان یونولیت در میان تیرچه ها به عنوان قالب استفاده می شود و تیرچه ها نقش همان تیرهای T شکل را بازی می کنند.
سقف تیرچه بلوک و نکات اجرایی آن
به سقف تیرچه بلوک ، سقف تیرچه دال نیز می گویند.
سقف تیرچه بلوک از سه جزء اصلی تشکیل می شود :
- تیرچه
- بلوک
- بتن
بتن بالا یا درجا که در بالای سقف قرار می‌گیرد و باعث اتصال تیرچه‌ها می‌شود که این امر باعث یکپارچه کار کردن اجزا می‌شود. جنس بلوک مورد استفاده در سقف تیرچه دال می تواند بلوک سیمانی ، بلوک سفالی یا یونولیت ( بلوک پلی استایرن ) باشد.
از انواع تیرچه های مورد استفاده ، تیرچه پاشنه بتنی و تیرچه کرومیت می باشد.
در ادامه به معرفی این دو تیرچه می پردازیم :
تیرچه پاشنه بتنی چیست؟
تیرچه بتنی یا ( تیرچه پاشنه بتنی ) یک قطعه پیش ساخته متشکل از بتن و آرماتورهای فولادی است که با قرارگیری بلوک ها در بین تیرچه ها به عنوان قالب و با بتن پوششی درجا ریخته شده، مقطع مرکب T شکل مناسبی را تشکیل می دهند.
پیش از به دست آمدن مقاومت بتن ریخته شده، وزن بلوک ها و بتن، توسط تکیه گاه های موقت (شمع بندی) تحمل می شود و پس از حصول مقاومت بتن ریخته شده، تیرهای T شکل بتنی به هم چسبیده و مجاور هم، لنگر خمشی حاصل از بارهای قائم سقف را تحمل کرده و به تیرهای اصلی یا تکیه گاه ها انتقال می دهند.
تیرچه کرومیت چیست ؟
تیرچه کرومیت نوعی تیرچه پیش ساخته فلزی مانند تیرچه سفالی فندوله ای و بتنی می باشد با این تفاوت که در بال تحتانی یا پاشنه تیرچه کرومیت به جای استفاده از ۲ عدد میلگرد و بتن از ورق فولادی ۳ یا ۴ میل و در بال فوقانی تیرچه کرومیت به جای ۱ عدد میلگرد از نبشی استفاده شده است.
غالب تیرچه های مورد مصرف در استان تهران تیرچه پاشنه بتنی بوده که عمدتا در سازه های بتنی استفاده می شود. با توجه به تولید و استفاده از محصولات نامرغوب در ساخت و ساز از جمله تیرچه بتنی در سازه های مورد تایید شهرداری در سال های اخیر ( از سال 1385 ) ساخت این نوع تیرچه مشمول استاندارد اجباری گشته و طی کمیسیونی متشکل از سازمان نظام مهندسی و سازمان استاندارد ( کمیته استاندارد ) بر آن شدند تا آیین نامه ای جهت تولید تیرچه تاییدیه دار یا با تایید استاندارد در کارگاه ها تدوین گردد و سازمان نظام مهندسی و شهرداری برای اجباری کردن این مورد سازندگان را ملزم به استفاده تیرچه استاندارد کردند و داشتن گواهی استاندارد تیرچه برای پایان کار ساختمان الزامی شد.
گزیده ای از ضوابط آیین نامه 1-2909 آیین نامه تیرچه پاشنه بتنی استاندارد
- توجه داشته باشیم که نوع میلگرد اعم از AII - AIII و همچنین سطح مقطع میلگرد های به کار رفته در تیرچه بتنی مهمترین عامل در تعیین کیفیت و قیمت تیرچه بتنی می باشد.
- در تیرچه هایی بتنی که دارای میلگرد جان ( زیگزاک ) دوبل می باشند ، میلگرد های جان باید هم راستا و هم گام باشند.
- استفاده از فندوله در پاشنه تیرچه بتنی مانع از عمل آوری صحیح بتن آن بوده و همچنین امکان بررسی بتن پاشنه را محدود می سازد.
- طبق ضابطه 4-1-1-6 از آیین نامه استاندارد بتن پاشنه نقش بسیار مهمی در اجرای سقف دارد، چنانچه سطح افقی و عمودی تیرچه بتنی در امتداد طولی انحنا داشته باشد، جایگذاری بلوک ها با مشکل مواجه می گردد، نشیمن گاه بلوک ها باید صاف و یکنواخت باشد تا بلوک ها به طور یکنواخت در محل خود قرار گیرند و سطح زیرین سقف برای نازک کاری یکپارچه و مناسب باشد پس از بتن ریزی پاشنه، باید مراقبت های لازم جهت نگهداری و مرطوب نگه داشتن بتن انجام شود.
- نوع بتن و ضخامت پوششی بتن روی میلگرد های کششی تاثیر زیادی در مقاومت سقف، مقاومت در برابر آتش سوزی و دوام تیرچه بتنی دارد. رده مقاومتی بتن پاشنه حداقل c25 و اسلامپ بتن تازه آن بین 100میلی متر تا 150میلی متر باشد، حداقل عرض پاشنه بتنی 10 سانتی متر است و به طور معمول آن را با عرض 12 سانتی متر اجرا می کنند، ضخامت پاشنه حداقل 4 سانتی متر و حداکثر 5/5 سانتی متر است و نباید از قطر بزرگترین میلگرد کششی به اضافه 30 میلی متر کمتر باشد.
- طبق ضابطه 5-1 از آیین نامه استاندارد حداکثر دهانه مورد پوشش سقف (در جهت طول تیرچه بتنی) با تیرچه های بتنی منفرد نباید از هشت متر بیشتر شود توصیه می شود برای اطمینان بیشتر، دهانه مورد پوشش، بیشتر از هفت متر نباشد و در صورت وجود سربار های زیاد، و یا دهانه بیش از هفت متر، از تیرچه های بتنی مضاعف استفاده شود.
- توجه داشته باشید امکان افزایش سطح مقطع میلگردهای کششی به دلیل محدودیت فضای پاشنه محدود بوده و عملا امکان طراحی این تیرچه بتنی به صورت منفرد برای بارهای خیلی زیاد و طول های بیش از 7 متر به صورت منفرد فراهم نمی باشد.
- طبق ضابطه 6-1-1-1 قطر میلگردهای زیرین (عضو کششی) نباید از 6 میلی متر (Ø6 کمتر و از 16 میلی متر) Ø16 بیشتر باشد. در مورد تیرچه هایی که ضخامت بتن پاشنه تیرچه 5/5 سانتیمتر یا بیشتر باشد می توان حداکثر قطر میلگرد را 1 تا 20 میلی متر (Ø20) افزایش داد.
- فاصله آزاد بین میلگرد های کششی نباید از قطر بزرگترین سنگ دانه مورد مصرف در پاشنه تیرچه بتنی به اضافه 5 میلی متر کمتر باشد. فاصله آزاد میلگرد کششی از سطح زیرین تیرچه بتنی (پوشش بتنی میلگرد) نبایداز 15میلی متر کمتر باشد.
- توجه داشته باشید که فاصله میلگرد های عرضی ( زیگزاگ ) از طرفین پاشنه باید به اندازه ای باشد که مانع قرار گرفتن کامل بلوک ( پلاستوفوم ) بر روی تیرچه نگردیده و میلگرد های جان به بلوک نچسبد.
- مطابق با ضوابط استاندارد ملی ایران 2909 اتصال خرپای تیرچه بتنی توسط جوش قوس الکتریکی مجاز نمی باشد و جوش co2 مجازگردیده است. دلیل این دستور العمل در بند 6-1-2-4 از همین آیین نامه آمده است که : نسبت مقاومت کششی میلگرد های زیرین بعد از انفصال از خرپا به مقاومت گسیختگی میلگرد های زیرین از همان نمونه قبل از اتصال ، باید حداقل 95٪ باشد، به عبارتی اثر جوشکاری روی میلگرد نباید مقاومت کششی (fu) را بیشتر از 5 درصد نسبت به میلگرد قبل از جوشکاری کاهش دهد.